Postępowania w polskich sądach toczą się coraz dłużej. Chyba każdy, kto kiedykolwiek dochodził swoich praw na drodze sądowej, mógłby powiedzieć wiele na temat długich przerw pomiędzy terminami rozpraw czy też długotrwałym oczekiwaniu na jakąkolwiek decyzję Sądu, w tym na ostateczne rozstrzygnięcie. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele i – wbrew powszechnej opinii – w zdecydowanej większości nie jest to wina samych sędziów. W niniejszym artykule nie będę jednak skupiać się na źródłach przedstawianego problemu, lecz na prawach, jakie przysługują stronie w przedłużającym się procesie.

Konsekwencje przewlekłości postępowania zostały uregulowane w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Ustawa ta przewiduje możliwość wniesienia przez stronę tzw. skargi na przewlekłość postępowania. Ustawę stosuje się nie tylko do postępowań sądowych, lecz również egzekucyjnych prowadzonych przez komorników sądowych.

Kiedy można stwierdzić, że dochodzi do przewlekłości? Tego akurat ustawa wprost nie stwierdza. Zgodnie z art. 2 ust. 1 skargę można wnieść wtedy, gdy „postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego”. Zapis ten brzmi dość enigmatycznie, ale sprowadza się w praktyce do tego, że każde postępowanie musi być oceniane indywidualnie z uwzględnieniem charakteru konkretnej sprawy. Nie można bowiem z góry założyć, że jeśli np. minęło 3 miesiące bez podjęcia przez Sąd żadnej czynności, to skarga na przewlekłość będzie zasadna. Oceniając zasadność skargi, bierze się pod uwagę m. in. terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania końcowego rozstrzygnięcia.

Jaki organ rozpoznaje skargę? Co do zasady, sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie. Sąd rozpoznaje skargę w składzie trzech sędziów.

Czy sąd ma określony termin na rozpoznanie skargi? Tak. Ustawa przewiduje, że sąd wydaje orzeczenie w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty złożenia skargi.

Jakie odszkodowanie przysługuje stronie? Co prawda ustawa nie używa pojęcia odszkodowania, lecz „sumy pieniężnej”, ale w istocie to świadczenie pieniężne ma charakter odszkodowawczy. Suma pieniężna w wysokości od 2.000,00 zł do 20.000,00 zł może być przyznana stronie, gdy:
– skarga jest uwzględniona i
– strona złożyła stosowny wniosek.

Zasadniczo, wysokość sumy pieniężnej wynosi przy tym nie mniej niż 500,00 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania.

Co ważne, skarga podlega stałej opłacie w wysokości 200,00 zł, a jeśli skargę wniosło kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie.

Stan prawny aktualny na dzień 30.06.2018 r.

Zapraszamy do kontaktu.