Już za 4 dni, a więc 15 listopada 2023 r. prawo spadkowe zostanie znowelizowane w zakresie niektórych przepisów. W dzisiejszym wpisie chcielibyśmy przedstawić najważniejsze z nadchodzących zmian prawnych. Mamy nadzieję, że poniższa analiza będzie stanowić mini kompendium wiedzy i swego rodzaju przewodnik po nadchodzących zmianach prawnych. Zapraszamy do lektury!
Od 15 listopada br. art. 928 § 1 Kodeksu Cywilnego nieco się rozrośnie, ponieważ ustawodawca zdecudował się rozszerzyć katalog przesłanek świadczących o uznaniu spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia.
Nowymi przesłankami będą:
uporczywe uchylanie się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia w polskim prawie oznacza, że osoby, które normalnie miałyby prawo do dziedziczenia po zmarłym, zostają pozbawione tego prawa z powodu swojego zachowania.
Jeżeli sąd uzna, że spadkobierca jest niegodny dziedziczenia, to traktowany jest tak, jakby zmarł przed spadkodawcą. Oprócz tego, taki spadkodawca zostaje wówczas pozbawiony prawa do zachowku, a zapis, który byłby poczyniony na jego rzecz staje się wówczas bezskuteczny.
Warto podkreślić, że uznanie danego spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia ma charakter indywidualny. Dotyka więc wylącznie tej określonej osoby i nie rozciąga się na inne osoby np. dzieci spadkobiercy uznanego za niegodnego dziedziczenia.
Zmiany w prawie spadkowym, które wejdą w życie 15 listopada 2023 r., przewidują znaczące uproszczenie procedury odrzucenia spadku przez dzieci. Dotychczas rodzice, chcący odrzucić spadek w imieniu swojego małoletniego dziecka, musieli uzyskać zgodę sądu opiekuńczego, co bywało procesem zawiłym i czasochłonnym. Często zdarzało się, że po otrzymaniu zgody sądu, rodzice uważali sprawę za zakończoną, podczas gdy ich dzieci stawały się spadkobiercami z uwagi na przekroczenie 6-miesięcznego terminu na odrzucenie spadku (spadek był wówczas dziedziczony z dobrodziejstwem inwentarza).
Nowe regulacje, obowiązujące od połowy listopada, eliminują konieczność uzyskania zgody sądu. Rodzice będą mogli odrzucić spadek w imieniu dziecka jedynie przez złożenie stosownego oświadczenia przed notariuszem lub w sądzie. Jest to możliwe, gdy dziecko odziedziczyło spadek po tym, jak drugi rodzic już wcześniej go odrzucił, i pod warunkiem, że drugi rodzic wyrazi na to zgodę.
Należy zaznaczyć, że te zmiany dotyczą również spadków otwartych przed ich wprowadzeniem, o ile termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie upłynął przed 15 listopada 2023 r. Mimo to, w pewnych okolicznościach, jak na przykład w sytuacji, gdy dziecko jest pierwszym w kolejności spadkobiercą po jednym z rodziców, wciąż wymagana będzie zgoda sądu na odrzucenie spadku.
Niemniej jednak, zgoda sądu opiekuńczego lub sądu spadku pozostanie niezbędna w pewnych przypadkach.
Jeśli dziecko będzie pierwszym w kolejności spadkobiercą, na przykład po jednym z rodziców, to uproszczona procedura odrzucenia spadku, o której wspomniano wcześniej, nie będzie miała zastosowania. W takich okolicznościach, konieczne będzie uzyskanie zgody sądu opiekuńczego, jeśli nie rozpoczęto jeszcze postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, lub jeżeli sprawa jest już w toku.
Dodatkowo, zgoda sądu będzie wymagana w sytuacji, gdy drugi rodzic, posiadający władzę rodzicielską, nie wyrazi zgody na odrzucenie spadku przez dziecko.
Również w przypadku, gdy opiekun prawny dziecka podejmujący decyzje dotyczące ważniejszych spraw osoby lub majątku małoletniego, konieczne będzie uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego lub sądu spadku. To oznacza, że w pewnych sytuacjach proces odrzucenia spadku przez dziecko wciąż będzie nieco bardziej złożony.
Przed zmianą przepisów, zgoda na przyjęcie lub odrzucenie spadku wcześniej należała zawsze do sądu opiekuńczego. Po zmianie przepisów, zgoda na przyjęciu lub odrzuceniu spadku w przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką, będą podejmowane przez sąd spadku w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Jeżeli takie postępowanie zostanie zainicjowane w sądzie opiekuńczym, wniosek przekazany zostanie do sądu spadku. Sąd opiekuńczy będzie natomiast wydawał zgody na takie czynności tylko, jeśli postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku nie zostało jeszcze rozpoczęte.
Kolejna zmiana w przepisach prawa spadkowego dotyczyć będzie tzw. trzeciej grupy spadkobierców. Przed zmianą przepisów spadek mogli otrzymać dalsi zstępni dziadków spadkodawcy. Po nowelizacji spadek będą mogli dziedziczyć wyłącznie dziadkowie, a nie jak wcześniej zstępni dziadków spadkodawcy. Dopiero w dalszej kolejności będą mogli dziedziczyć ich dzieci i wnuki.
Ograniczenie to będzie dotyczyło spadków otwartych po 15 listopada 2023 r.
Jeżeli te zmiany nie są dla Ciebie jasne i chcesz dowiedzieć się na ten temat więcej – zachęcam do kontaktu z moją Kancelarią.
Strona korzysta z plików Cookies zgodnie z celamia określonymi w Polityce prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików Cookies za pomocą ustawień swojej przeglądarki interentowej.
